ХОЛЕСТЕРИН ТУРАЛЫ НЕНІ БІЛУ ҚАЖЕТ?
Біздің ағзамызға холестерин не үшін қажет?
ол жасушалық мембрананың құрамына кіреді (құрылымдық функция);
бауырда холестерин өт қышқылдарының ізашары;
эндокриндік органдарда гормондардың синтезіне қатысады (тестостерон, эстрадиол, прогестерон, кортизол, альдостерон);
теріде ультракүлгін сәулелердің әсерінен холестерин қышқылының өнімдері D3 дәруменіне айналады.
Қандағы холестерин деңгейі неге байланысты?
Қандағы холестерин деңгейі оның тамақпен түсу, ішекте сіңу, бауырдағы синтез және ағзадан шығару процестерінің арақатынасымен анықталады.
Холестеринді шартты түрде негізгі екіге бөледі:
Тығыздығы жоғары липопротеиндер (ТЖЛП)
Тығыздығы төмен липопротеиндер (ТТЛП).
ТЖЛП-ны «жақсы», ал ТТЛП-ны – «жаман» холестерин деп атайды, бұның себебі төмен тығыздықтағы липопротеиндер тамырлардың қабырғаларына жиналуға бейім. Олардың тамыр арнасын тарылтатын және жүректің ишемиялық ауруын, инфаркт пен инсульт тудыруы мүмкін атеросклероздық түйіндақтардан тұрады.
Бірақ бұл қанда ТТЛП мөлшері асып кеткен, ал ТЖЛП нормасы төмендеген жағдайда ғана орын алады. ТТЛП нормасының артуы ТЖЛП нормасының артуына қарағанда өте қауіпті екенін есте сақтау маңызды.
|
Қан липидтері |
Норма (ммоль/л) |
|
Жалпы холестерин |
< 5,0 |
|
Тығыздығы төмен липопротеиндер |
<3,0 |
|
Тығыздығы жоғары липопротеиндер |
≥ 1,0 (у муж.), 1,2 (у жен.) |
|
Триглицеридтер |
<1,7 |
Қандағы холестериннің жоғары деңгейі негізінен дұрыс тамақтанбау нәтижесінде пайда болатыны белгілі, дегенмен холестериннің көп бөлігі бауырда өндіріледі. Егер ТЖЛП қарастыратын болсақ, олар толығымен осы органда қалыптасады.
Сондай-ақ, «жаман» холестериннің шамамен үштен бірі бауырда түзіледі, ал 20-25%-ы шынымен тағаммен ағзаға түседі. Былай қарап тұрсаң көп емес сияқты, бірақ шындығында, егер адамда нашар холестерин концентрациясы шекті деңгейіне жақындап, және оның қосындысы тағаммен көп түседі, ал жақсы холестерин концентрациясы төмен болса, онда бұл үлкен проблемалар тудыруы мүмкін.
Май алмасуының тағы бір маңызды компоненті - жоғары май қышқылдары мен глицериннің күрделі эфирлері – триглицеридтер болып табылады. Олар ағзадағы ең көп таралған майлардың бірі болып табылады, зат алмасуда өте маңызды рөл атқарады және энергия көзі болып табылады. Олардың қандағы нормасының артуы ЛПНП сияқты қауіпті.
Олар ағзадағы ең көп таралған майлардың бірі болып табылады, зат алмасуда өте маңызды рөл атқарады және энергия көзі болып табылады. Олардың қандағы нормасының артуы ТТЛП сияқты қауіпті.
Қандағы триглицеридтердің жоғарылауы адам калорияны жағудан гөрі, көбірек тұтынатындығын көрсетеді. Бұл жағдай метаболизмдік синдром деп аталады. Бұл жағдайда қандағы қант мөлшері артады, қысым артады және майлы шөгінділер пайда болады.
Сондықтан да, адамға холестерин мен триглицеридтердің деңгейін білу маңызды!
Келесі мақалада, Сіз қандағы холестерин деңгейі жоғары болса, не істеу керек екендігін білесіз.
СӨСҚО дәрігер-әдіскері Г.К. Турдунова