Жер бетінің әр үшінші тұрғыны вирусты гепатитпен ауырады
Жыл сайын 28 шілдеде Дүниежүзілік гепатитпен күрес күні аталып өтеді, бұл күннің мақсаты – халықтың вирусты гепатит туралы хабардарлығын арттыру.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша әлемде 2 миллиардқа жуық адам вирусты гепатитке шалдыққан (жер бетінің әр үшінші тұрғыны), 325 миллион адам В немесе С вирусты гепатитімен өмір сүреді, жыл сайын 900 мың адам В вирусты гепатитінен қайтыс болады.
Қазақстанда (2022 жылдың аяғында) вирусты гепатит диагнозымен 49 175 ересек пациент «D» есебінде тұр, оның ішінде 23 233 адам С гепатиті, 22 977 адам В гепатиті, 1 252 адам D гепатитіне шалдыққан, 5 976 адам бауыр циррозымен, ал 500-ден астам адам ГЦК, ХЦК бауыр ісігімен ауырады.
Вирусты гепатит - ауыр патология, оның ішінде цирроз және бауыр ісігін тудыратын бауырдың қабынбалы ауруы. Вирусты гепатитті 5 вирустың біреуі тудыруы мүмкін: A, B, C, D және E.
Гепатиттің берілу жолдары вирустың түріне байланысты және фекалды-ауыз арқылы, контактілі-тұрмыстық жолмен (А, Е) және парентералды (В, С, D) болып бөлінеді.
А және Е гепатиті лас азық-түлік (суармалы егістіктерде немесе нәжіспен ұрықтандырылатын бақшаларда өсірілген жидек, көкөніс, көк шөп вирус жұқтыруы мүмкін) және су (сапасыз ауыз су тұтыну, ластанған су қоймалары мен бассейндерде шомылу кезінде);Инфекция жеке гигиена қағидалары сақталмаған жағдайда контактілі-тұрмыстық жолмен беріледі (қол арқылы, сондай-ақ инфекция қоздырғышын жұқтырған барлық заттар арқылы).
Симптомдары: сарғаю (тері мен көздің сарғаюы), зәрдің қараюы, шаршау, жүрек айну, құсу, нәжістің түсінің өзгеруі, іш ауыруы.
Көбінесе А гепатиті жеңіл өтеді, адамдардың көпшілігі толық қалпына келеді және иммунитет пайда болады.
А және Е гепатитінің алдын алу:
- суды қайнатыңыз;
- Жемістер мен көкөністерді мұқият жуыңыз;
- Қолыңызды сабынмен жиі жуыңыз;
- Өнімдерді жеткілікті түрде термиялық өңдеңіз;
- Су қоймаларында, бассейндерде шомылу кезінде қауіпсіздік шараларын сақтаңыз (су жұтпаңыз).
Парентеральды гепатит:
В гепатиті адамнан адамға инфекциялы қанмен және оның туындыларымен байланыс арқылы беріледі:
- стерильді емес медициналық, стоматологиялық және косметикалық құралдарды пайдалану кезінде;
- жыныстық қатынас кезінде және күнделікті өмірде жеке гигиеналық заттарды (тіс щеткалары, ұстара және т.б.) ортақ пайдалану кезінде;
80% жағдайда ауру симптомсыз өтеді және адамдардың көпшілігі жұқтырғанын білмейді, сондықтан цирроз немесе бауыр ісігінің дамуымен созылмалы кезеңге өтеді.
С гепатиті - созылмалы бауыр ауруларының ең таралған түрі, ол негізінен инфекциялы қан арқылы беріледі, симптомсыз өтеді және диагнозы жиі қойылады анықталады.
D вирусы гепатиті В гепатитіне шалдыққан адамдарға ғана жұғады және нәтижесі жаман жағдайға әкелуі мүмкін.
Парентеральды гепатиттің алдын алу:
1. Вакцинация - В гепатитінің алдын алудың негізгі құралы. Вакцинацияның толық курсынан кейін балалар мен жасөспірімдердің 95%-дан астамында күшті иммунитет қалыптасады.
2. Сақтық шаралары:
- Теріні зақымдайтын манипуляциялар кезінде стерильденбеген құралдарды пайдалануға болмайды: ине емшарасы, пирсинг, татуировка, тырнақ салонында немесе тіс дәрігерінің кабинетінде;
- Жеке гигиена құралдарын ортақ пайдалануға болмайды (тырнақ қайшысы, қас жұлғыш, ұстара және тіс щеткасы);
- Жыныстық қатынас кезінде тосқауылды қорғаныс құралын (презерватив) пайдалану қажет;