20-29-қыркүйек Қазақстанда Дүниежүзілік жүрек күніне арналған онкүндік өтеді
19.09.2019
Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2016 - 2019 жылдарға арналған «Денсаулық» мемлекеттік бағдарламасының іс-шаралар жоспарын іске асыру және 2017-2019 жылдарға арналған сектораралық өзара іс-қимылды дамыту шеңберінде Қазақстан Республикасының өңірлерінде 20-29-қыркүйек аралығында Дүниежүзілік жүрек күніне орайластырылған қан айналымы жүйесі ауруларының (бұдан әрі-ҚЖА) алдын алу бойынша онкүндік өткізіледі.
Инфекциялық емес аурулар (бұдан әрі - ИЕА) әлемде және Қазақстан Республикасында өлім-жітімнің, сырқаттанушылықтың және мүгедектіктің басты себебі болып табылады. ИЕА негізгі төрт санаты – жүрек-қантамыр аурулары, обыр, өкпенің созылмалы обструктивті аурулары және қант диабеті – ауру ауыртпалығы мен мезгілсіз өлімнің басты себептеріне жатады.
Бүкіл әлем үшін 2020 жылға дейін ИЕА-ның негізгі төрт тобының салдарынан болатын мезгілсіз өлімді 25%-ға қысқарту бойынша мақсаттар белгіленген, БҰҰ-ға мүше мемлекеттер (193) 2030 жылға қарай БҰҰ-ның Орнықты даму мақсаттарына – 17 мақсат пен 169 міндетке қол жеткізуге келісті, онда Денсаулық орталық орынға ие болған және 3 «Саламатты өмір салтын қамтамасыз ету және кез келген жастағы баршаға қолайлы жағдай жасау» ТБО-да ұсынылған, аталған жаңа мақсат ИЕА жеңу міндеттерін де қамтиды.
Қазақстандағы мерзімінен бұрын өлім-жітім деңгейі – ДДҰ-ның Еуропалық өңірі елдерінің арасында ең жоғары елдердің бірі - 2012 жылы ол 30-дан 69 жасқа дейінгі 100 000 адамға шаққанда 648,31 құрады.
ДДҰ-дың елдер бойынша есебінің деректері бойынша (2016 ж.) ми қан айналымының бұзылуымен байланысты аурудың жалпы деңгейі Қазақстанда 1000 адамға шаққанда 3,7-ді құрайды, ал аурушаңдық құрылымында 52% - ы жіті инсультқа келеді. Инсульттан өлім-жітім көрсеткіші 1000 адамға шаққанда 1,08 құрайды, бұл өлім-жітімнің жалпы құрылымында 26% құрайды. Инсульт – бұл сондай-ақ елдегі еңбек ету қабілетін ұзаққа жоғалтудың ең жиі себебі, салдарынан 100 000 адамға шаққанда 104,6 адам зардап шегеді.
Жүректің ишемиялық ауруы, инсульт және ІІ типті диабет жағдайларының 80%-ы, сондай-ақ обырдың үштен бірінен астамын ең алдымен темекі тұтынуды, зиянды тамақтану, дене белсенділігінің жетіспеушілігі және алкогольдің зиянды тұтыну сияқтыларды жалпы қауіп факторларын жою арқылы болдырмауға болады.
Қазақстан Республикасында 2016 жылы жүрек пен инсульт ишемиялық ауруынан өлім-жітімнің артуы есебінен 100 мың тұрғынға шаққанда ҚЖА-дан өлім-жітім 179,8 құрады.
Адамға мінез-құлықтық қауіп факторларының әсері қан қысымының жоғарылауы, қандағы глюкоза мен липидтердің деңгейі, сондай-ақ артық дене салмағы мен семіздік түрінде көрінеді. Осы «Тәуекелдің аралық факторларын» бағалау бастапқы медициналық-санитариялық көмек көрсету мекемелерінде жүргізілуі тиіс, онда мамандар миокард инфарктінің, инсульттің, жүрек жеткіліксіздігінің және басқа да асқынулардың жоғары қаупін уақтылы анықтайды және көрсете алады. Әлеуметтік, экономикалық және мәдени өзгерістерге әкелетін негізгі қозғаушы күштердің көрінісі болып табылатын созылмалы аурулардың дамуына әсер ететін бірқатар негізгі себептерді атап өткен жөн — бұл жаһандану, урбанизация және халықтың қартаюы. Жүрек-қан тамырлары аурулары үшін басқа анықтаушы факторлар әлеуметтік жағдайлар, күйзеліс және тұқым қуалайтын факторлар болып табылады.
Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2016 - 2019 жылдарға арналған «Денсаулық» мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын орындау үшін ел тұрғындарының демографиясына елеулі әсер ететін негізгі әлеуметтік маңызы бар, инфекциялық емес аурулар мен аурулар бойынша медициналық көмек көрсетудің интеграцияланған моделін енгізу жалғасуда, атап айтқанда: миокардтың жіті инфарктісі, ми қан айналымының жіті бұзылуы (инсульт), қатерлі ісіктер, жарақаттар, жүктілік және босандыру, сондай-ақ медициналық қызметтер қызметінің интеграциясын күшейту және неғұрлым жоғары клиникалық нәтижелерді қамтамасыз ету мақсатында мынадай нозологиялар бойынша ауруларды басқару бағдарламасын кезең-кезеңмен енгізу жүзеге асырылады: артериялық гипертензия, созылмалы жүрек жеткіліксіздігі және қант диабеті.
Мақсаты: саламатты мінез-құлық нысандарын таңдау және қолдауға қатысты халықтың уәждемесін күшейту, жүрек-қан тамырлары ауруларының жоғары ауыртпалығын төмендету және дұрыс таңдауды қамтамасыз ету үшін қолайлы қоршаған ортаны құру бойынша ақпараттық науқандарды өткізу, скринингтік тексерулерден уақтылы өту қажеттігі туралы жұртшылықты хабардар ету, қан айналымы жүйесінің ауруларын және олардың асқынуларын анықтау; өз денсаулығына ортақ жауапкершілікті арттыру, жұмыс берушілердің, бизнес-құрылымдардың, жергілікті атқарушы органдардың, ҮЕҰ және қанайналым жүйесі ауруларынан туындаған проблемалардың өзектілігіне және мәселелерді шешу, қанайналым жүйесі ауруларының алдын алу бойынша бірлескен күш-жігерді біріктіру.
Инфекциялық емес аурулар (бұдан әрі - ИЕА) әлемде және Қазақстан Республикасында өлім-жітімнің, сырқаттанушылықтың және мүгедектіктің басты себебі болып табылады. ИЕА негізгі төрт санаты – жүрек-қантамыр аурулары, обыр, өкпенің созылмалы обструктивті аурулары және қант диабеті – ауру ауыртпалығы мен мезгілсіз өлімнің басты себептеріне жатады.
Бүкіл әлем үшін 2020 жылға дейін ИЕА-ның негізгі төрт тобының салдарынан болатын мезгілсіз өлімді 25%-ға қысқарту бойынша мақсаттар белгіленген, БҰҰ-ға мүше мемлекеттер (193) 2030 жылға қарай БҰҰ-ның Орнықты даму мақсаттарына – 17 мақсат пен 169 міндетке қол жеткізуге келісті, онда Денсаулық орталық орынға ие болған және 3 «Саламатты өмір салтын қамтамасыз ету және кез келген жастағы баршаға қолайлы жағдай жасау» ТБО-да ұсынылған, аталған жаңа мақсат ИЕА жеңу міндеттерін де қамтиды.
Қазақстандағы мерзімінен бұрын өлім-жітім деңгейі – ДДҰ-ның Еуропалық өңірі елдерінің арасында ең жоғары елдердің бірі - 2012 жылы ол 30-дан 69 жасқа дейінгі 100 000 адамға шаққанда 648,31 құрады.
ДДҰ-дың елдер бойынша есебінің деректері бойынша (2016 ж.) ми қан айналымының бұзылуымен байланысты аурудың жалпы деңгейі Қазақстанда 1000 адамға шаққанда 3,7-ді құрайды, ал аурушаңдық құрылымында 52% - ы жіті инсультқа келеді. Инсульттан өлім-жітім көрсеткіші 1000 адамға шаққанда 1,08 құрайды, бұл өлім-жітімнің жалпы құрылымында 26% құрайды. Инсульт – бұл сондай-ақ елдегі еңбек ету қабілетін ұзаққа жоғалтудың ең жиі себебі, салдарынан 100 000 адамға шаққанда 104,6 адам зардап шегеді.
Жүректің ишемиялық ауруы, инсульт және ІІ типті диабет жағдайларының 80%-ы, сондай-ақ обырдың үштен бірінен астамын ең алдымен темекі тұтынуды, зиянды тамақтану, дене белсенділігінің жетіспеушілігі және алкогольдің зиянды тұтыну сияқтыларды жалпы қауіп факторларын жою арқылы болдырмауға болады.
Қазақстан Республикасында 2016 жылы жүрек пен инсульт ишемиялық ауруынан өлім-жітімнің артуы есебінен 100 мың тұрғынға шаққанда ҚЖА-дан өлім-жітім 179,8 құрады.
Адамға мінез-құлықтық қауіп факторларының әсері қан қысымының жоғарылауы, қандағы глюкоза мен липидтердің деңгейі, сондай-ақ артық дене салмағы мен семіздік түрінде көрінеді. Осы «Тәуекелдің аралық факторларын» бағалау бастапқы медициналық-санитариялық көмек көрсету мекемелерінде жүргізілуі тиіс, онда мамандар миокард инфарктінің, инсульттің, жүрек жеткіліксіздігінің және басқа да асқынулардың жоғары қаупін уақтылы анықтайды және көрсете алады. Әлеуметтік, экономикалық және мәдени өзгерістерге әкелетін негізгі қозғаушы күштердің көрінісі болып табылатын созылмалы аурулардың дамуына әсер ететін бірқатар негізгі себептерді атап өткен жөн — бұл жаһандану, урбанизация және халықтың қартаюы. Жүрек-қан тамырлары аурулары үшін басқа анықтаушы факторлар әлеуметтік жағдайлар, күйзеліс және тұқым қуалайтын факторлар болып табылады.
Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2016 - 2019 жылдарға арналған «Денсаулық» мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын орындау үшін ел тұрғындарының демографиясына елеулі әсер ететін негізгі әлеуметтік маңызы бар, инфекциялық емес аурулар мен аурулар бойынша медициналық көмек көрсетудің интеграцияланған моделін енгізу жалғасуда, атап айтқанда: миокардтың жіті инфарктісі, ми қан айналымының жіті бұзылуы (инсульт), қатерлі ісіктер, жарақаттар, жүктілік және босандыру, сондай-ақ медициналық қызметтер қызметінің интеграциясын күшейту және неғұрлым жоғары клиникалық нәтижелерді қамтамасыз ету мақсатында мынадай нозологиялар бойынша ауруларды басқару бағдарламасын кезең-кезеңмен енгізу жүзеге асырылады: артериялық гипертензия, созылмалы жүрек жеткіліксіздігі және қант диабеті.
Мақсаты: саламатты мінез-құлық нысандарын таңдау және қолдауға қатысты халықтың уәждемесін күшейту, жүрек-қан тамырлары ауруларының жоғары ауыртпалығын төмендету және дұрыс таңдауды қамтамасыз ету үшін қолайлы қоршаған ортаны құру бойынша ақпараттық науқандарды өткізу, скринингтік тексерулерден уақтылы өту қажеттігі туралы жұртшылықты хабардар ету, қан айналымы жүйесінің ауруларын және олардың асқынуларын анықтау; өз денсаулығына ортақ жауапкершілікті арттыру, жұмыс берушілердің, бизнес-құрылымдардың, жергілікті атқарушы органдардың, ҮЕҰ және қанайналым жүйесі ауруларынан туындаған проблемалардың өзектілігіне және мәселелерді шешу, қанайналым жүйесі ауруларының алдын алу бойынша бірлескен күш-жігерді біріктіру.